Znaczenie Kanału Stambulskiego i jego wpływ gospodarczy

W 2011 roku turecki rząd ogłosił zamiar stworzenia grupy „megaprojektów”, których celem jest zwiększenie PKB kraju do 2 bilionów dolarów do 100. rocznicy ogłoszenia republiki w 2023 roku.

Projekty obejmują między innymi nowe lotnisko w Stambule, którego pierwszy etap budowy został rozpoczęty w kwietniu 2019 roku. Obiekt ma obsługiwać 200 milionów pasażerów rocznie. Otwarcie lotniska planowane jest na rok 2025. Drugi projekt ma na celu poszerzenie drogi lądowej wzdłuż lasów u wybrzeża Morza Czarnego do nowego lotniska, w celu sprowadzania towarów z Europy i Azji.

Największym i najbardziej kontrowersyjnym projektem jest "Kanał Stambulski". Turecki rząd podjął decyzję o rozpoczęciu jego realizacji.

Po raz pierwszy pomysł kanału pojawił się w XVI wieku, ale żadne poważne kroki nie zostały podjęte w celu wdrożenia go w życie. Projekt powrócił w 2009 roku, wykonano analizę ekonomiczną jego zasadności, a następnie rząd oficjalnie ogłosił zamiar otwarcia kanału przemysłowego na Morzu Czarnym.

Kanał Stambulski: to droga wodna równoległa do Bosforu, oddalona od niego o 30 km, rozciągająca się na zachodzie kraju, połączenie Morza Czarnego na północy z Morzem Marmara na południu, o długości 45 km i głębokości 25 metrów. Ma około 400 metrów szerokości, a w pewnym momencie dochodzi do jednego kilometra.

Turecki minister transportu wyraził również zamiar budowy kilku mostów w obrębie kanału.

Oczywistym jest, że do projektu będą wprowadzane zmiany, ponieważ cena otaczających kanał terenów znacznie wzrosła. Kwota za metr kwadratowy w niektórych obszarach wynosi nawet 800 USD. Kanał Stambulski odciąży natężenie ruchu w obrębie Kanału Bosfor, który obecnie jest jednym z najbardziej zatłoczonych. W samym 2017 roku, przez cieśninę przepłynęło 53 000 statków cywilnych i wojskowych. Dla porównania, w tym samym roku przez kanał Sueski przepłynęło 17 000 statków, a przez Kanał Panamski - 12 000.

Turecki rząd oszacował, że kanał będzie przynosił zyski w wysokości 8 miliardów USD rocznie. Od statków pobierane będą opłaty, ponieważ projekt nie podlega konwencji z Montreux, która przewiduje swobodę żeglugi na Morzu Czarnym. Umowa ta sięga roku 1936, kiedy to Turcja, były Związek Radziecki , Wielka Brytania, Grecja, Rumunia, Japonia, Australia, Francja, Bułgaria i Jugosławia ratyfikowały ją.

Umowa zezwala na swobodę przepływu i obecności na Morzu Czarnym statków należących do krajów graniczących z nim oraz pozwala na to aby statki z innych krajów przebywały poza basenem Morza Czarnego przez okres trzech tygodni.

Kiedy Turcja była bezpośrednio odpowiedzialna za przepływ zagranicznych statków, wielokrotnie wyrażała chęć nałożenia bardziej rygorystycznych środków na ruch tranzytowy. Umożliwiłyby one kontrolowanie przepływu statków, a zwłaszcza tankowców, które stanowią zagrożenie dla środowiska. Przepływ okrętów wojennych od zawsze był główną przyczyną sporów między Turcją a krajami, które podpisały umowę z obawy przed przekształceniem Basenu Morza Czarnego w strefę wojskową. Umowa pozwala na przepływ tylko niewielkim statkom. Niektórzy obawiają się, że Kanał Stambulski otworzy drzwi amerykańskim okrętom wojennym na Morze Czarne.

Pomimo zapewnień rządu, że kanał odciąży transport nad Bosforem i zmniejszy ilość odpadów, które mogą zaszkodzić okolicznym obszarom archeologicznym, turecka opozycja uważa, że kanał odizoluje obszar archeologiczny od Stambułu i zamieni go w wyspę. Zakłada się, że spowoduje to szereg zmian, które zagrożą ekosystemowi. Plany wskazują, że operacje wykopaliskowe usuną 2,5 miliarda metrów sześciennych gleby. Rząd zamierza wykorzystać glebę do budowy sztucznych wysp na Morzu Marmara, natomiast przeciwnicy obawiają się, że wiercenie zakłóci spójność gleby po obu stronach kanału i spowoduje uszkodzenie zbiornika wód podziemnych, co może prowadzić do zawalenia się i zwiększenia ryzyka trzęsień ziemi. Usuwanie drzew z lasów na wybrzeżu morza w celu wykopania kanału zmniejszy poziom tlenu w wodzie oraz zwiększy zasolenie, co wpłynie niekorzystnie na równowagę życia morskiego i wypełni powietrze Stambułu zapachem pleśni.

Populacja Stambułu ma wzrosnąć o około 1,2 miliona w wyniku inwestycji wokół kanału, co jest sprzeczne z planami rządu, aby utrzymać populację miasta na poziomie 16 milionów mieszkańców.
Eksperci oszacowali koszty osiągnięcia celów wizji gospodarczej na 2023 r. ustalonej przez rząd oraz związanych z nim inwestycji na około 700 miliardów USD na budowę infrastruktury i 400 miliardów USD na instalacje. Budzi to obawy opozycji, że ogromne koszty projektu obciążą gospodarkę oraz obywateli tureckich, którzy poniosą, w przypadku braku jasnych planów finansowania, koszty projektu. Rząd rozwiewa te wątpliwości i obiecuje, że ten projekt stworzy tysiące nowych miejsc pracy dla osób fizycznych.

Specyfikacja Kanału Stambulskiego

• Długość kanału wynosi 45-50 km, a jego głębokość 25 metrów.
• Szerokość kanału wynosi 150 metrów na powierzchni i 120 metrów na dnie kanału.
• Nowy kanał będzie mógł obsługiwać 137 statków towarowych i 27 zbiornikowców o masie do 150 ton.
• Kanał będzie świadkiem budowy 6 mostów i rozbudowy miasta po obu stronach kanału. W planach znajduje się wybudowanie sali konferencyjnej, centrów handlowych i kompleksów mieszkalnych.
• Państwo zamierza budować sztuczne wyspy z materiałów pozyskanych podczas wykopalisk kanału. 

Co pojawi się wraz z budową Kanału Stambulskiego

• Zmniejszenie ruchu nawigacyjnego na Bosforze poprzez przekierowanie statków z cieśniny do nowego kanału.
• Zmniejszenie zagrożeń dla środowiska, na które narażona jest cieśnina Bosfor ze względu na przepływy tankowców, które zagrażają życiu morskiemu w cieśninie i okolicach.
• Zwiększenie bezpieczeństwa żeglugi morskiej w cieśninach tureckich i ogółu ruchu morskiego.

Znaczenie Kanału Stambulskiego

• Zwiększenie wartości miasta Stambuł.
• Rozwiązanie problemów z nawigacją i ruchem statków w Cieśninie Bosfor.
• Zapewnienie wsparcia dla frachtu morskiego między Morzem Czarnym a Morzem Marmara
• Ułatwianie przepływu tankowców przez Bosfor (Kanał będzie mógł pomieścić przepływ około 160 statków dziennie)

Koszt kanału

W pierwszej fazie budowy w 2013 roku turecki premier ogłosił, że projekt pochłonie około 10 miliardów dolarów na budowę, a także podkreślił chęć państwa do finansowania projektu i zapewnienia wszystkich niezbędnych funduszy budowlanych ze skarbu państwa bez szukania finansowania zewnętrznego.

Turecka armia otrzymała największą rolę w nadzorowaniu budowy.

Z ekonomicznego punktu widzenia nie możemy zaprzeczyć, że projekt miał znaczący i wyraźny wpływ na zachęcanie do inwestycji wewnętrznych i zewnętrznych. Niektórzy zaczęli inwestować w europejską stronę Stambułu, która była świadkiem wielkiego boomu gospodarczego po przedstawieniu projektu kanału, co z kolei przyciągnęło do niego uwagę inwestorów nieruchomości. Przyniosło to pewne pozytywne wyniki takie jak: wzrost wartości nieruchomości po europejskiej stronie miasta i znaczny wzrost wartości inwestycji. Wartość gospodarcza regionu wzrosła, a zyski wzrosły bardziej niż dotychczas.

Okazuje się, że jest to jedna z najważniejszych zalet Kanału Wodnego w Stambule.

Ekonomicznie

• Wzmocnienie pozycji Turcji w dziedzinie przepraw wodnych.
• Turcja będzie w stanie zrekompensować fundusze, których została pozbawiona w wyniku porozumienia z Montreux.
• Kanał zmniejszy zatory i zanieczyszczenia na Bosforze, co zwiększy wykorzystanie cieśniny w dziedzinie turystyki i sportów wodnych.
• Stworzenie drogi wodnej i nowego międzynarodowego ruchu morskiego.
• Zapewnienie bezpieczeństwa rejsów, co zachęca do zwiększenia aktywności turystycznej. 

Nieruchomości

• Kanał w Stambule przywróci ogromne znaczenie tureckiemu rynkowi nieruchomości.
• Nieruchomości, które zostaną wybudowane w pobliżu nowego kanału będą dużą szansą inwestycyjną.
•  Bliskość drogi wodnej łączącej nowe lotnisko w Stambule z centrum miasta.
• Sąsiedztwo 3 sztucznych wysp, które zostaną zbudowane z gleby kanału, na jednej z nich będzie opera.
• Teren będzie świadkiem dużego ruchu handlowego, ponieważ nowy kanał będzie specjalizował się w ruchu komercyjnym, a Bosfor - w ruchu turystycznym.
• Projekty w pobliżu kanału będą posiadać na sprzedaż apartamenty w Stambule nad morzem.
• Kanał będzie znajdował się w pobliżu nowego lotniska w Stambule, dlatego koncesje podwoją się i wzrosną.
• Projekt będzie obejmował 6 mostów, w tym jeden kolejowy, a 4 inne zostaną zbudowane w pobliżu projektu